کود مخصوص رشد گیاه چیست؟
کود، ماده ای است که برای تامین عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان به منظور رشد و توسعه آنها استفاده می شود. گیاهان برای رشد سالم و بهبود عملکرد خود به مقادیر مناسب از عناصر غذایی احتیاج دارند. این عناصر غذایی شامل عناصر اصلی مانند نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K)، و همچنین عناصر میکروبی مانند آهن (Fe)، روی (Zn)، منگنز (Mn) و غیره می شوند. کود مخصوص رشد گیاه کودی است که تمامی این عناصر یا بعضی از ان ها را بسته به نوع گیاه در خود دارد.
دلایل استفاده از کود مخصوص رشد برای گیاهان:
- تأمین عناصر غذایی: کود عناصر غذایی مورد نیاز گیاه را در مقادیر مناسب و زمان مناسب فراهم می کند. این عناصر غذایی برای تولید کلروفیل، ساختار سلولی، رشد ریشه، گلدهی و تشکیل میوه ضروری هستند.
- افزایش عملکرد: استفاده مناسب از کود ها می تواند عملکرد گیاهان را افزایش دهد. با تأمین نیازهای غذایی به موقع و در مقادیر مناسب، رشد سریعتر، تشکیل بیشترین تعداد گل و میوه، و کاهش مشکلات ناشی از کمبود عناصر غذایی ممکن می شود.
- بهبود خاک: کود های آلی و بعضی کود های شیمیایی مانند هیومیک اسید می توانند خاک را بهبود دهند و بر خاصیت های آن تأثیر بگذارند. آنها می توانند باعث افزایش حاصلخیزی خاک، حفظ رطوبت خاک، و بهبود ساختار خاک شوند.
- مقابله با کمبود عناصر غذایی: استفاده از کود ها می تواند کمبود عناصر غذایی در خاک و گیاهان را تقویت کند. با تأمین عناصر غذایی، علائم کمبود مانند زردی برگ ها، کاهش رشد و کیفیت محصولات ممکن است کاهش یابد.
به طور کلی، کود ها به عنوان یک منبع تأمین عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان در شرایط کشت و باغبانی استفاده می شوند و می توانند بهبود عملکرد و کیفیت محصولات را تسریع کنند.
تاریخچه ی مصرف کود مخصوص رشد گیاه
استفاده از کود های آلی مانند کود حیوانی و آبیاری با استفاده از آب های حاوی عناصر مغذی، به دوران های قدیمی تر در ایران بر می گردد. از زمان بنای امپراطوری هخامنشیان (حدود ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد)، در سیستم زراعی ایران از روش های سنتی برای بهبود کیفیت خاک و افزایش عملکرد محصولات استفاده می شد.
با آغاز دوران صنعتی و مدرنیته در ایران، استفاده از کود های شیمیایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم در کشاورزی افزایش یافت. در دهه ۱۹۵۰ میلادی، با ورود شرکت های خارجی و تشکیل شرکت ملی کشاورزی، استفاده از کود های شیمیایی به طور گسترده تری در کشاورزی ایران معمول شد. همچنین، در دهه های بعدی، با توسعه صنعت شیمیایی در کشور، تولید و مصرف کود های شیمیایی در ایران به شدت افزایش یافت.
در سال های اخیر، به منظور تامین سلامت جامعه، حفظ بهداشت خاک و حفاظت از محیط زیست، استفاده از کود های آلی و ارگانیک در ایران رواج یافته است. کود هایی مانند کود هیومیک اسید، آمینو اسید، فولویک اسید، جلبک و … از جمله کود مخصوص رشد گیاه هستند که کاملا ارگانیک هستند و آسیبی به محیط زیست نمی زنند.
بیشتر بخوانید: درمان پوسیدگی ریشه
بهترین کود مخصوص رشد گیاه
گیاهان برای رشد به تمامی عناصر غذایی نیاز دارند، بنابرین بهترین کود مخصوص رشد گیاه کودی است که دارای تمامی یا اکثر این عناصر باشد. گرچه تمام مواد مغذی ضروری برای رشد بهینه گیاه باید در دسترس باشند، اما نیتروژن کلید سرعت بخشیدن به رشد گیاه است. هنگامی که تمام مواد مغذی دیگر به مقدار کافی در دسترس هستند، نیتروژن اضافی گیاه را تحریک می کند تا سریع تر رشد کند.
با توجه به نیاز شما برای مشخص کردن نوع کود مطلوب برای درختان و گیاهان خود، لازم است خاک و شرایط بستر کشت را بررسی کنید و در نظر بگیرید که نوع کود باید در زمان مناسب و به میزان مناسب به خاک اضافه شود. در ادامه، برخی از کود های پیشنهادی برای رشد سریع گیاه و درختان به همراه توضیحاتی درباره استفاده از آنها را برای شما معرفی می کنم:
کود های نیتروژنی
نیتروژن به عنوان یک عنصر مهم برای رشد گیاهان شناخته شده است. این عنصر می تواند رشد سریع بذر و رویش گیاه را تحریک کند. بنابراین، استفاده از کود های حاوی نیتروژن به عنوان کود اصلی برای تقویت رشد سریع بذر و گیاهان مورد نیاز است. میزان استفاده و زمان بهینه ای که این کود به خاک اضافه می شود بستگی به نوع گیاه و شرایط محیطی دارد.
کود های فسفری
فسفر نیز یک عنصر مهم برای رشد و توسعه ریشه ها و ضمناً تولید مقدار بالای بافت سبزینه درختان و گیاهان است. بنابراین، کود های حاوی فسفر به عنوان یکی از کود های مورد نیاز برای تقویت رشد سریع بذر و درختان مفید است. نیازمندی ها و زمان استفاده از کود های فسفری نیز بستگی به نوع گیاه و شرایط خاک و محیطی دارد.
کودهای پتاسیمی
پتاسیم یکی دیگر از عناصر مغذی مهم برای رشد و توسعه گیاهان است. استفاده از کود های حاوی پتاسیم منجر به تقویت ساختار گیاه، مقاومت در برابر تنش های محیطی و تنظیم فعالیت سلول ها می شود. استفاده از کود های پتاسیمی به عنوان بخشی از رژیم کوددهی می تواند به رشد سریع بذر و گیاهان کمک کند.
کود NPK30-10-5 آرمافرت:
یکی از کود هایی است که دارای سه عنصر ازت، فسفر و پتاسیم است. این کود 30 درصد نیتروژن دارد که در مقایسه با دیگر کود ها درصد بالایی به حساب می آید. این کود از بهترین محصولات شرکت آرمان بذر سپاهان است و توسط این شرکت به ایران وارد می شود. کیفیت این کود برای مصرف تمامی گیاهان بسیار عالی و فوق العاده می باشد.
کود NPK40-5-5 تانسو:
یکی دیگر از کود هایی که دارای سه عنصر ازت، فسفر و پتاسیم است کود 40-5-5 می باشد. این کود 40 درصد نیتروژن دارد که در مقایسه با دیگر کود ها درصد بالایی به حساب می آید. شرکت آرمان بذر سپاهان این کود را تولید می کند و در کیفیتی بسیار عالی و قابل قبول در بازار عرضه می نماید.
زمان استفاده از کود مخصوص رشد گیاه
نکته مهمی که باغبانان و کشاورزان باید به آن توجه کنند، زمان مناسب استفاده از کود هاست. استفاده از کود ها در زمان مناسب می تواند به بهره وری بیشتر و رشد بهتر گیاهان کمک کند. همچنین، توصیه می شود قبل از استفاده از هر نوع کود، خاک را تجزیه و تحلیل کنید و از کارشناسان کشاورزی مشاوره بگیرید تا نیازهای دقیق گیاهان و خاک مشخص شود و کود های مناسب و به میزان مناسب استفاده شود. به طور معمول بیشترین میزان کود مخصوص رشد در فصل رشد یعنی آغاز گرما در بهار صورت می گیرد و کمترین میزان در سرما و فصل زمستان است.
روش مصرف کود مخصوص رشد گیاه
روش مصرف کود مخصوص رشد در گیاهان مختلف، متفاوت است. انتخاب روش مصرف کود به نوع کود، زمان استفاده، نوع کود، شرایط محیطی ، شرایط عمومی گیاه و … دارد. بسته به این عوامل کشاورز یا باغدار انتخاب می کند که کود مورد نیاز گیاهش را به چه شکلی مصرف کند تا بازدهی بیشتر و بهتری داشته باشد. در این امر می توان از مشاورین گیاهپزشکی نیز کمک گرفت. در ادامه برخی روش های مصرف کود مخصوص رشد گیاه را معرفی می کنیم.
چالکود: از بهترین روش های مصرف کود مخصوص رشد گیاه در زمستان و برای درختان میوه است. در این روش کود را در نزدیکی درختان در چاله هایی که حفر شده است ریخته و روی آن را با خاک می پوشانند.
آبیاری : معمول ترین روش کوددهی به گیاهان روش آبیاری است. در این روش کود توسط ریشه ی گیاه جذب می شود و مصرف می گردد. در این روش گاهی کود را روی خاک به شکل سرک استفاده می کنند. کود اوره به شکل گرانول است و روی خاک پاشیده می شود و پس از آبیاری در آب حل شده و در خاک پخش می گردد.
محلول پاشی: در بعضی شرایط یا بعضی از گیاهان می توان از روش محلول پاشی به جای آبیاری استفاده کرد و کود و مواد غذایی را به جای آب آبیاری به صورت محلول پاشی مصرف کرد.
تزریق کود: این روش برای بعضی از درختان ارزشمند و کهنسال که نیاز به مواد غذایی دارند استفاده می شود. در این رو کود با میزان مشخصی در سرنگ های مخصوص حل می شود و به بدنه ی درخت تزریق می گردد.
نویسنده: مهندس نیلوفر مسیبی، کارشناس ارشد گیاهپزشکی