کمبود منگنز چه بلایی سر گیاه میاره؟

شاید قبل از اینکه راجع به علائم کمبود منگنز بگیم، بهتر باشه بدونیم منگنز چه وظیفه­ و نقشی در گیاه ایفا می­کنه! منگنز یکی از ریزمغذی‌های مهم گیاهه که بعد از آهن در جایگاه دوم مورد نیاز برای گیاهان هست. منگنز در واکنش­ های انتقال الکترون فتوسنتز و تولید کلروفیل موثره و در تولید میوه، نقش کلیدی به عهده داره.

همچنین منگنز در جوانه‌زنی گرده، رشد لوله گرده، طول عمر سلول‌های ریشه و مقاومت گیاه در برابر عوامل بیماری‌زای مربوط به ریشه نقش داره. در مرکبات بخش عمده منگنز در برگ­ها و شاخه­ های درخت ذخیره می­­شه. این عنصر از عناصر غیرمتحرک در گیاه هست و بنابراین علائم كمبود آن ابتدا در برگ­هاي جوان ظاهر میشه، چرا که اين عناصر نمي­تونند از برگ­­هاي پير پاييني به سوي برگ­­هاي بالايي حركت كنند. در این مقاله همراه آرمان بذر سپاهان باشید.

کمبود منگنز چه علائمی روی گیاه ایجاد می­کنه؟

علائم کمبود منگنز نسبت به دیگر عناصر شدت کمتری داره و به نوع گیاه بستگی داره. رگبرگ‌ های برگ‌های میانی و بالایی با کمبود منگنز سبز باقی می‌ مونند. اما حاشیه برگ‌ها به رنگ سبز کم‌رنگ در میاد و به زردی می­زنه. با پیشرفت بیش­تر کمبود منگنز، لکه‌های لیمویی و زرد رنگ روی برگ دیده می‌شند. با گذشت بیش­تر زمان، سوختگی­ برگ در بافت‌ و به‌خصوص در حاشیه‌ اتفاق میفته.

دیگر علائمی که ممکنه به کمبود منگنز مرتبط باشه عبارتند از: کوچک‌ شدن برگ­ها، تغییر شکل و پیچ ‌خوردن کناره‌های برگ. و اگر این کمبود برطرف نشه، لکه‌های قهوه‌ای و سوختگی ناشی از نکروز روی تمام سطح برگ گسترش پیدا می­کنه. در نهایت باعث قهوه‌ای و بی‌رنگ شدن برگ می‌شه.

بطور خاص علائم کمبود منگنز در چغندر قند به شکل لکه­ های زرد، در نخودفرنگی به صورت نقاط سیاه، در جو دوسر لکه خاکستری و در نیشکر به صورت بادزدگی دیده می­شه. جالبه بدونید علائم کمبود منیزیم نیز خیلی شبیه به کمبود منگنزه، اما تفاوتی که وجود داره اینه که در کمبود منیزیم علائم ابتدا در برگ‌های پیرتر ظاهر میشه.

همچنین کمبود منگنز و آهن شباهت­ هایی با هم دارند، اما کلروز بین رگبرگی ناشی از کمبود منگنز وضوح کمتری نسبت به فقر آهن داره و در کمبود آهن، رگبرگ­ها به شدت مشخصند در حالی­که در کمبود ناشی از منگنز رگبرگ­ها حالت تار دارند.

چه عواملی موجب کمبود منگنز در گیاه می شوند؟

کمبود منگنز در خاک‌های شنی، خاک‌های با pH بالای ۶، خاک‌هایی که مورد فرسایش زیادی قرار گرفته‌اند و خاک‌های مناطق گرمسیری، خیلی شایعه. متقابلا خاک‌‌هایی که اسیدیته ­ی بالایی دارند، دسترسی به این عنصر توسط گیاه به‌راحتی صورت می­گیره و در گیاه کشت شده در این خاک­ها بندرت کمبود منگنز دیده میشه.

کاربرد نامتعادل یا بیش از حد از کود کشاورزی نیز باعث می‌شه که عناصر ماکرو برای جذب توسط گیاه با یکدیگر رقابت کنند. به طور موردی، منگنز نقش مهمی در جذب نیترات داره. برخی محصولات به کمبود منگنز واکنش زیادی نشان می‌دهند، اما با روش های کوددهی میشه مشکل کمبود این عنصر رو در آنها رفع کرد. از جمله غلات، حبوبات، میوه‌های هسته‌دار، میوه‌های خوشه‌ای، مرکبات، چغندرقند و کانولا.

برخی شرایط که کمبود منگنز رو تشدید می­کنند:

–  غرقابی بودن خاک: آهن، مس و کلسيم در خاک غرقابی جذب نمی­­شند. به عنوان مثال آبياری پی در پی در خاک، شرايط احياء و اکسيداسيون رو در خاک را فعال می­کنه و عناصری مثل آهن و منگنز به خاطر اکسيده شدن غير قابل جذب می­شند.

– اسیدیته نامناسب: در خاک­های خيلی اسيدی، منگنز و روی و در خاک­های­ قليايی آهن، منيزيم و بُر جذب نمی­­شند.

اما راهکار پیشگیری، رفع و درمان کمبود منگنز چیه؟

اقدامات پیشگیرانه

برای بالابردن جذب مواد مغذی توسط گیاه بهتره که pH خاک همیشه در محدوده مطلوب قرار بگیره، سیستم زهکشی خاک مناسب باشه، از آبیاری بیش از حد جلوگیری شه و برای پایداری رطوبت خاک از کودهای آلی، کود ارگانیک و مالچ‌های ارگانیک استفاده شه.

کنترل و رفع کمبود منگنز

درمان کمبود منگنز سخت نیست و برای درمان این کمبود چند راهکار وجود داره. اولین روش تنظیم pH خاکه. برای تنظیم pH خاک معمولا میشه از دو روش زیستی و شیمیایی استفاده کرد.

– کنترل زیستی:

در این روش، از کود، مالچ‌های ارگانیک و کمپوست برای تعادل‌بخشی به مواد مغذی خاک و بهبود pH‌ استفاده میشه. این مواد دارای عناصر ارگانیک بوده و مقدار هوموس موجود در خاک و همچنین ظرفیت نگهداری رطوبتش رو بالا می‌برند و از طرف دیگه، pH خاک رو تا حدودی کم می‌کنند.

– روش شیمیایی:

در این روش می­توان به طور معمول از دو ماده استفاده کرد. سولفات آلومینیوم و گوگرد. نحوه عملکرد سولفات آلومینیوم بدین صورته که فوراً pH رو تغییر می‌ده. چرا که به‌محض این که آلومینیم در خاک حل می‌شه، ایجاد اسیدیته می‌کنه. در حالی که گوگرد با استفاده از باکتری‌های خاک، به زمان بیشتری برای تبدیل شدن به اسیدسولفوریک نیاز داره.

درمان کمبود منیزیم در گیاه:

اما اگر مشکل مربوط به pH خاک  نیست و به عبارت دیگه منگنز در خاک وجود نداشته باشه، می­توان برای تغذیه گیاهان کوچک، از روش محلول‌ پاشی و برای درختان بزرگ، از روش دارویی یا مدیکال برای تأمین منگنز گیاه استفاده کرد.

به عبارت دیگر باید برای محصول مورد نظر و با در نظر گرفتن شرایط pH خاک، یک برنامه ­ی کوددهی مناسب و متعادل بکار گرفت. به طور معمول، گیاهان منگنز را از طریق برگ‌ها نیز مانند ریشه‌ها، به‌ صورت یون جذب می‌کنند. رایج ­ترین کود منگنز،‌ سولفات منگنزه. بنابراین با پاشیدن آن روی برگ‌ها و یا اضافه‌ کردن این محلول به خاک میشه کمبود رو جبران کرد. توجه داشته باشید که استفاده صحیح از کود و مقدار مورد نیاز اهمیت زیادی داره.