آموزش نحوه کاشت آفتابگردان

گیاهشناسی آفتابگردان:

آفتابگردان، گیاهی زراعی و زیبا که به منظور مصرف آجیلی و روغن گیری کاشت می شود. آفتابگردان با نام علمی Helianthus annuus L  گیاهی است یكساله از تیره مركبه Compositae كه بصورت بوته ای استوار رشد می كند . طول دوره رشد آفتابگردان بسته به رقم و كلیه عوامل محیطی از 90 تا 150 روز می باشد. ریشه ی گیاه آفتابگردان مستقیم است و تا عمق 2.5 متری در خاک نفوذ می کند. ساقه های آفتابگردان بلند و باریک است و می تواند تا ارتفاع 4 متر نیز برسد. برگ های آفتابگردان پهن، عریض و بزرگ به شکل تخم مرغ یا قلبی شکل هستند.

برگ ها کرک دارند و زبر هستند و به همین دلیل برای تغذیه دام مناسب نیستند. طول برگ ها نیز به 40 سانتی متر می رسد و بزرگ است. گل های آفتابگردان در انتهای ساقه می رویند و گل آذین آن به صورت کلاپرگ (کپهای) است. این گلها روی نهنج (طبق) قرار دارند. قطر طبق در حدود 5 تا 15 سانتی متر است. لیکن در پاره ای اوقات به 40 سانتی متر می رسد. طبق دارای 800 تا 1500گل است. گل های اطراف طبق کاسبرگ و گلبرگ دارند. رنگ گلبرگ ها معمولاً زرد یا قهوه ای مایل به قرمز است و عمر گلها اغلب به 6 هفته می رسد. این گل ها اندام زایشی ندارند. از این روی بارور نمی شوند، لیکن حشرات، بویژه زنبور عسل را به سمت طبق هدایت می کنند.گل های داخل طبق کاسبرگ ندارند اما اندام ماده و نر دارند و بارور می شوند و تولید دانه می کنند. امروزه ثابت شده است که گل های وسط دیرتر از گل های کناری می رسند.

گرده افشانی گیاه آفتابگردان یا مستقیم و یا به وسیله حشراتی مانند زنبور ها انجام می شود و آفتابگردان توانایی خود بارور سازی ندارد. میوه آفتابگردان از شکل «فندقه» است که در اینجا با اسم «دانه» مترادف گرفته می گردد. دانه ها بر روی طبق آفتابگردان در امتداد دایره های متحدالمرکز و فشرده به هم داخل حجره ها قرار دارند .

زادگاه آفتابگردان

آفتابگردان بومی آمریکای شمالی است و در بسیاری از مناطق ایالات‌ ‌متحده ی آمریکا به شکل خودرو رشد می‌کند. گیاه آفتابگردان تاریخچه ی طولانی و متنوعی دارد اما زمان و مکان اولین کشت آن نامشخص است. آفتابگردان قبل از استعمار جهان جدید، توسط سرخ‌ پوستان آمریکای شمالی کاشت میشده است.

پس از ان مهاجمین اسپانیایی گل آفتابگردان را از آمریکای شمالی به زادگاه خود برده و آن را به عنوان گلی زینتی در باغ های خود تا سال 1580 کاشت می کردند. مهاجمین انگلیسی و فرانسوی بعد ها از سرخپوستان آمریکایی انواع روش های مصرف و مزایای مختلف آفتابگردان را آموختند و آن را به سرزمین‌ های خود معرفی‌کردند. این گیاه در طول مسیرهای تجاری به ایتالیا، مصر، افغانستان، هند، چین و روسیه گسترش ‌یافته ‌است.

آفتابگردان به ‌عنوان یک محصول روغنی برتر در روسیه توسعه یافت و در سراسر اروپا پذیرش گسترده‌ای پیدا کرد. آفتابگردان روغنی یک محصول مهم اقتصادی در ایالات ‌متحده قبل از سال ۱۹۶۶ بوده‌ است. زمین‌های زیر کشت آفتابگردان در ایالات‌ متحده در درجۀ اول به ارقام غیر روغنی اختصاص داده‌شده‌است. گسترش جهانی تولید آفتابگردان ناشی از توسعۀ انواع روغن ‌های پر مصرف گیاهی و پیشرفت‌های‌ اخیر در تولید هیبرید ها است. آفتابگردان به‌طور گسترده‌ای در اکثر نقاط جهان که در آن آب‌وهوا مطلوب است و روغن با کیفیت بالا تولیدمی ‌شود، رشد می‌کند.

دمای مورد نیاز برای کاشت آفتابگردان

آفتابگردان گیاهی مخصوص آب و هوای گرم و خشک است. گل آفتابگردان در مناطقی با تابستان‌های گرم طولانی که باعث شکوفا شدن گل ‌ها می ‌شود قابل ‌رشد است. بهترین دما جهت رشد، دمای ۲۱ تا ۲۵.۵ درجۀ سانتی‌گراد (۷۰ تا ۷۸ درجۀ فارنهایت) می ‌باشد. این گیاه در آب و هوای خنک جوانه زایی نمی کند. حداقل دمای خاک مورد نیاز برای جوانه زنی آفتابگردان، 10 درجه سانتی گراد است. مجموع درجه حرارت از زمان کاشت تا هنگام برداشت این گیاه 2600 تا2800درجه سانتی گراد است. آفتابگردان در صفر درجه سانتیگراد از بین می رود. درخشش نور آفتاب در تابستان تاثیر بدی روی گیاه آفتابگردان ندارد و به همین دلیل در نور شدید آفتاب تابستانه نیز دوام می آورد.

آب مورد نیاز برای کاشت آفتابگردان

آفتابگردان در اوایل کاشت به آب کمتری نیاز دارد. لیکن پس از رشد کافی، یعنی از موقع گلدهی به بعد، مقدار آب مصرفی آن افزایش می یابد، بر طبق آزمایش های به عمل آمده، این گیاه از زمان کاشت تا هنگام برداشت در هر هکتار به 4 تا 7 هزار متر مکعب آب احتیاج دارد. آفتابگردان به نسبت دیگر گیاهان زراعی به آب کمتری احتیاج دارد اما این دلیل نیست که آبیاری این گیاه منظم انجام نشود. آبیاری های نامنظم و دیر تر از موعد باعث کاهش بازدهی مزرعه می شود. سه هفته قبل از گلدهی تا سه هفته بعد حساس‌ترین زمان به کم آبی می‌باشد و کمبود آب در این فاصله خسارت جبران ناپذیري را بدنبال دارد. آفتابگردان در طول دور رشد و نمو خود به 7-6 بار آبیاري نیاز دارد.

خاک مناسب برای کاشت آفتابگردان

خاک بستر مناسبی برای فعالیت ریشه‌ ی آفتابگردان و جذب مواد غذایی می ‌باشد. بنابراین این موضوع بسیار با اهمیت است که قبل از کاشت بذر با انجام آزمایش خاک از شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک اطلاع حاصل گردد. آفتابگردان گیاهی است که در خاک های خنثی تا اسیدی بهتر رشد و بازدهی دارد.

پی اچ بین 6 تا 7.5 برای رشد آن مناسب می باشد. پی اچ کمتر از 6، اسیدیته ی خاک بالا بوده و به منظور کاهش اسیدیته می توانید از مواد قلیایی استفاده کنید. اگر پی اچ بیشتر از 7.5 باشد باید از انواع کود ها و مواد اسیدی برای کاهش پی اچ کمک بگیرید. کودهای بر پایه گوگرد مانند کود های سولفاته و کود هیومیک اسید می تواند تا حدود زیادی پی اچ خاک را تقویت کند. خاک در نظر گرفته برای کاشت آفتابگردان باید دارای زهکشی مناسبی باشد. چون خاک های سفت و سنگین ، شرایط باتلاقی را برای آفتابگردان ایجاد می کند و رشد ریشه را محدود می کند و نابودی آن را به دنبال خواهد داشت.

سم زدایی کردن خاک توسط آفتابگردان

گیاه آفتابگردان از جمله گیاهان مفیدی است که با کاشت داخل خاک می تواند مواد شیمیایی و فلزات سنگین را جذب کند و آنها را از خاک پاکسازی کند. لیست این مواد شیمیایی بلند است و حاوی منگنز، کروم، آرسنیک، مس، زینک و کادمیوم می باشد. باور کنید یا نه، این گیاه بعد از رویداد هسته ای مواد سمی را جذب می کند. این به شما بستگی دارد که تخمین بزنید بسته به سایز باغچه به چند آفتابگردان نیاز دارید و آلودگی محیطی که در آن زندگی می کنید، چقدر است.

کاشت آفتابگردان

نکات لازم برای کاشت آفتابگردان که باید رعایت شود را در ادامه گوشزد می کنیم.

• عمق کاشت بذر ۲.۵ سانتی متر در نظر گرفته ‌شود.
• اگر بذر خیلى عمیق کشت شود سبز شدن گیاه و بیرون آمدن آن از خاك ممکن است تا دو برابر زمان معمول به تأخیر افتد.
• فواصل کاشت روی ردیف ها بسته به رقم و اندازه ی نهایی گیاه ۴۵ تا ۶۰ سانتی متر باید باشد.
• گونه های آفتابگردان که ارتفاع زیادی دارند باید در مزارعی که بادشکن دارند کاشته شود و با قیم نگهداری شوند.
• کاشت بذر امروزه با بذرکارهاي معمولی و پنوماتیک انجام می شود. به طور کلى کلیه بذرکارهایی که بتوانند بذر را روي پشته قرار دهند براي کاشت آفتابگردان می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند.

برنامه کودی آفتابگردان

آفتابگردان در کشور ایران در جایگاه چهارم از بین پنج محصول دانه روغنی و بعد از کنجد قرار دارد. یکی از عوامل مهم در بهبود بازدهی کمی وکیفی این دانه ‌ی روغنی، تامین عناصر غذایی به مقدار مناسب و در زمان مناسب، می ‌باشد. آفتابگردان نیز مانند دیگر گیاهان نیاز به جذب مواد غذایی مورد نیاز برای رشد و نمو از طریق خاک، هوا، آب و کوددهی دارد. از میان 16 عنصر ضروری برای زنده ماندن تمام گیاهان، نیاز دانه های آفتابگردان به عناصر نیتروژن، گوگرد، پتاسیم، فسفر و روی بیشتر احساس می‌شود .

در آفتابگردان استفاده از کودهای مناسب جهت افزایش قطر طبق و اندازه‌ی دانه ‌ها، بالا بودن تراکم دانه، پر بودن دانه و میزان کیفیت مغز دانه از لحاظ میزان چربی تاثیر زیادی در بالا بردن عملکرد محصول خواهد گذاشت. تحقیقات نشان داده که نیتروژن و روی (عنصر روی به صورت محلول پاشی) در افزایش قطر طبق و اندازه‌‌ی دانه تاثیر بسیاری دارد و عنصر فسفر در کاهش پوکی و پر بودن مغز تاثیر خوبی را دارا است. اگر بخواهیم که دانه‌ ها دارای مغز پر چربی باشد حتما از گوگرد استفاده کنید. همچنین مصرف پتاسیم موجب افزایش وزن دانه خواهد شد.

در ادامه جدولی تهیه کرده ایم که در زمان های مختلف کود های مناسب برای آن مرحله رشدی از گیاه را به شما معرفی می کند.