کود فسفر بالا

اهمیت کود فسفر بالا

فسفر دومین عنصر پرمصرف برای انواع گیاهان است. این عنصر با نماد شیمیایی P نشان داده می شود. نقش فسفر در گیاهان بسیار حیاتی و مهم است و به همین دلیل استفاده از کود فسفر بالا برای بازدهی بیشتر اجتناب ناپذیر است. فسفر به عنوان یک کاتالیزور در اکثر واکنش های بیوشیمیایی داخل گیاه نقش اصلی را بازی می کند. این عنصر در ساختار گیاه کاربرد دارد و برای جذب و تبدیل انرژی خورشیدی به انرژی قابل مصرف در گیاهان استفاده می شود. این عنصر از اجزای مهم تشکیل دهنده DNA، RNA، فسفر و پروتئین ‌ها، فسفو لیپید ها، کو آنزیم‌ های NAD و NADP و مولکول‌ های حامل انرژی ADP (آدنوزین دی فسفات) و ATP ( آدنوزین تری فسفات) به شمار می ‌رود. تمام سلول ‌های گیاهی دارای ترکیبات فسفری می ‌باشند. فسفر در تقسیم سلولی، رشد بافت ‌های ریشه و شاخه ‌ها، رشد بذر و مغزدانه ‌ها‌ حیاتی بوده و قبل از جنگ جهانی دوم به عنوان یک عنصر غذایی موثر در مرکبات شناخته شده است. با اینکه 400 تا 1000 میلی گرم در کیلوگرم فسفر در خاک اکثر مناطق وجود دارد اما فقط فرم یونی این عنصر برای گیاهان قابل جذب است و انواع دیگر برای گیاهان مفید نیست.

نقش کود فسفر بالا در گیاهان

• عنصر ساختمانی در ساخت اسید نوکلییک، فسفولیپید
• موثر در فرایند تولید و انتقال انرژی در گیاه
• تولید اندام های زایشی، تشکیل گل و دانه بندی
• ریشه زایی گیاه
• افزایش کیفیت برخی از محصولات
• مقاومت به بیماری ها ،خشکی، سرما (توسعه سیستم ریشه ای باعث افزایش مقاومت به بیماری می شود)

برطرف کردن کمبود با کود فسفر بالا

مصرف کود فسفر بالا باعث برطرف کردن کمبود این عنصر در انواع گیاهان می شود. شرکت های تولید کننده کود انواع مختلفی از کود فسفر بالا برای تامین این عنصر تولید می کنند. انواع کود فسفر بالا به روش های مختلف آبیاری و محلول پاشی برای گیاهان مختلف استفاده می شود. معمولا در روش آبیاری گیاه راحت تر فسفر جذب می کند و روش محلول پاشی معمولا زمانی استفاده می شود که ناچار به مصرف کود فسفر بالا به این روش باشیم.

نقش فسفر در گیاهان

مصرف کود های فسفر بالا برای انواع گیاهان تولید کننده ی دانه های روغنی ضروری است و بر عملکرد و کیفیت محصول تاثیر زیادی می گذارند. مطابق با تحقیقات انجام شده مصرف کود فسفر بالا در گیاه کلزا باعث افزایش میزان روغن و مقدار پروتئین مشاهده شد. کمبود فسفر داخل خاک باعث متوقف شدن رشد رویشی گیاهان و همچنین تشکیل اندام های زایشی را دچار مشکل می کند.

به منظور رسیدن به بالاترین بازده از گیاه کلزا به منظور روغن گیری باید از کود های نیتروژن و فسفر به مقدار متوسط در خاک استفاده کرد. توجه داشته یاشید که میزان پروتئین دانه کمتر تحت تاثیر فسفر قرار می گیرد. استفاده از کود فسفر بالا در کدوی دارویی تعداد ساقه های جانبی، مقدار تولید دان، عملکرد و تعداد میوه را افزایش می دهد.

طی مطالعه ای که روی برنج انجام گرفت مشخص شد استفاده از ۷۵ کیلوگرم فسفر عملکرد محصول را افزایش می دهد. کاربرد کود فسفر روی گیاه علوفه ای کوشیا که مقاوم به شوری هست تاثیرات مثبت روی رشد و عملکرد گیاه نشان داد.

از کود فسفر بالا برای افزایش گلدهی و جوانه زایی گیاهان و تلقیح گل ها نیز استفاده می شود. دو حالتی که عنصر فسفر را از دسترس خارج می کند جذب سطحی(در غلظت پایین) و رسوب(در غلظت های بالا) این عنصر در خاک است. مصرف کود فسفر بالا باعث تثبیت نیتروژن در خاک شده و افزایش نیتروژن خاک جذب فسفر را افزایش می دهد.

تحقیقی جهت تولید ژن برای افزایش جذب فسفر صورت گرفت که طی آن ژن افزایش جذب فسفر از گونه وحشی برنج استخراج شده عملکرد این ژن آنالیز شد و طبق نتایج به دست آمده این ژن در کنار افزایش جذب فسفر، ساختار ریشه را تقویت کرده و گیاه را نسبت به خشکی مقاوم ساخت.

طی مطالعه ای که بر روی کاربرد فسفر در زعفران انجام گرفت مشخص شد تیمار کود فسفر باعث افزایش عطر(سافرانال) در این گیاه شد. نتایج مطالعات بر چند گونه لگوم نشان داده کمبود فسفر ریشه های کوتاهتر و ضخیم تر با وزن ریشه ای کمتر تولید می کند.

با استفاده از کود فسفر بالا در گیاه یونجه میزان فسفر موجود در اندام های گیاهی بالا می رود. افزایش فسفر محلول با کاهش عناصر سنگین مانند Al جذب عناصری از جمله کلسیم را افزایش می دهد. مقدار بالای فسفر در خاک با ایجاد مسمویت باعث کاهش عملکرد گیاه می شود.

طی مطالعه ای که در همدان انجام گرفت مشخص شد که با مصرف کود فسفر به جای نیتروژن سرعت رشد گیاه سویا بالا رفته و تجمع ماده خشک محصول افزایش یافت. کاهش سطح تماس کود با خاک در کود فسفر بالا بسیار مهم است و رشد گیاه را تحت تاثیر قرار می دهد.

چگونه می توان کمبود فسفر را در گیاهان تشخیص داد؟

برای تشخیص کمبود فسفر در گیاهان مختلف راه های مختلفی وجود دارد

• علائم ظاهری: ساده ترین روش برای تشخیص علائم کمبود فسفر در گیاه های مختلف مشاهده ی علائم آن است. هرگونه علائم غیر طبیعی در گیاهان باید بررسی شود تا بتوان به تشخیص درست کمبود در گیاه رسید.
• آزمایش تشخیص عناصر: روش دوم برای تشخص کمبود انواع عناصر داخل گیاه مانند فسفر آزمایش خاک و گیاه است. در این روش نمونه ی خاک مزرعه یا باغ را به منظور آزمایش به آزمایشگاه های آب و خاک برده و تحت آزمایش عناصر مختلف مانند فسفر قرار می دهند. همچنین شما می توانید برگ ، ساقه یا میوه ی گیاه را نیز به آزمایشگاه ببرید تا کمبود عناصر در خود محصول کاشت شده نیز مشخص شود. کود NPK 10-52-10 تانسو از کود های تولید شده توسط شرکت آرمان بذر سپاهان است. این کود به فرم پودری است و به راحتی در آب حل میشود. کیفیت کود فسفر بالا تانسو بسیار زیاد بوده و بازده گیاهان مختلف را به شکل محسوسی بالا می برد.

انواع کود فسفر دار معمولی

کودهایی که درصد بالایی از فسفر را دارا هستند شامل: دی آمونیوم فسفات- مونو آمونیوم فسفات- مونو پتاسیم فسفات- مونو کلسیم فسفات- پلی فسفات آمونیوم- کود NPK 10-52-10  – کود فسفیت مایع هستند. تمامی این کودها می تواند فسفر مورد نیاز گیاه را تامین کند.

کود فسفر بالا NPK 10-52-10

کود فسفر بالا ان پی کا با فرمول ۱۰-۵۲-۱۰ رایج ترین کود برای تامین فسفر مورد نیاز گیاهان است.  درصد فسفر این کود بسیار بالا و برابر با عدد ۵۲ است؛ این کود بیشترین درصد فسفر را در خود جای داده و معمولا به فرم فیزیکی پودری و در بسته بندی های 10 کیلویی موجود است. کود فسفر بالای 10-52-10 معمولا به شکل آبیاری برای تمامی انواع محصولات نظیر: درختان میوه، سبزیجات، صیفی جات، گل ها و گیاهان آپارتمانی و زینتی استفاده می گردد. کود فسفر بالا نه تنها در تولید میوه بیشتر درختان را یاری می دهد، بلکه از ریزش آنها نیز جلوگیری نموده و با مصرف منظم و سالانه کود فسفر بالا، از سال آوری درختان باغ خود پیشگیری خواهید کرد.

کود مونوآمونیوم فسفات

کود مونوآمونیوم فسفات از کود های فسفر بالا هست و شکل ظاهری آن کریستالی سفید رنگ و جامد است. این کود خلوص زیادی دارد و به راحتی داخل آب حل می شود. کود مونوآمونیوم فسفات در گروه کود های اسیدی طبقه بندی می شود و به همین دلیل برای خاک های قلیایی بسیار مفید و موثر است و با پایین آوردن پی اچ خاک باعث جذب بهتر عناصر توسط ریشه می شود. کود مونوآمونیوم فسفات آرمافرت از شرکت آرمان بذر سپاهان  از بهترین و با کیفیت ترین کود فسفر بالا محسوب می شود و در حدود 12 درصد نیتروژن و 61 درصد فسفر دارد. این کود بیشترین میزان ممکن فسفر در بین انواع کودهای فسفر بالا را دارا می باشد که این دستاورد با تلاش بسیار زیاد و به کار گیری دانش و تخصص مهندسین این شرکت حاصل شده است.

کود مونو پتاسیم فسفات

یکی دیگر از کود فسفر بالا کود مونو پتاسیم فسفات است. این کود دارای 52 درصد فسفر و 34 درصد پتاسیم می باشد. کاربرد این ماده در مراحل تولید محصولاتی نظیر میوه جات غنی از قند، به افزایش قند و شیرینی و بهبود کیفیت آن کمک می کند. این ماده در ترکیب با کود های دیگر می تواند پاسخگوی نیازهای تغدیه ای و غذایی محصول در طول دوره رشد باشد، همچنین به دلیل خلوص بالا و حلالیت بالای آن در آب، باعث شده به عنوان یک کود ایده آل مورد توجه قرار گیرد. علاوه بر این ترکیب فوق برای آماده سازی و تولید کود های مایع مناسب است. کریستال این ماده به دلیل ویژگی های نوری غیرخطی آن، در تلفیق کننده های نوری مورد توجه قرار می گیرد.

نویسنده: نیلوفر مسیبی، کارشناس ارشد گیاهپزشکی