اصلاح خاک شور با هیومیک اسید

شوری خاک چیست؟

شوری خاک که در انگلیسی به آن soil salinity می گویند به میزان نمک یا املاح موجود در خاک که در رشد گیاهان موثر است گفته می شود. کاتیون ‌هایی چون سدیم، منیزیم، کلسیم، پتاسیم و آنیون ‌هایی مانند بی ‌کربنات، سولفات، نیترات و کلراید ازجمله املاحی هستند که منجر به بروز شوری در خاک ‌ها می ‌شوند.

مردم عادی، زمانی که صحبت از شوری خاک می شود تصور می کنند که نمک خوراکی یا همان سدیم کلرید NaCl باعث شوری خاک می شود در صورتی که به غیر از این ماده انواع دیگری از نمک ها و املاح در خاک هستند که باعث شور شدن خاک می شوند. خاک بستر رشد گیاه است و گیاهان عناصر غذایی مورد نیاز خودشان را از طریق ریشه های خود از خاک جذب می کنند، در صورتی که شوری خاک زیاد باشد مشکلاتی به وجود می آورد که رشد ریشه داخل خاک و جذب املاح را با اختلال مواجه می کند.

ضرورت اصلاح خاک شور با هیومیک اسید در ایران

ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی و اقلیمی که دارد و همچنین توجه به این موضوع که اکثر مناطق ایران دارای آب و هوای گرم و خشک است درگیر مسئله شوری خاک است.  شوری معمولا در مناطق خشک اتفاق می افتد چرا که این مناطق درگیر مسئله خشکسالی و کم آبی هستند و املاح در این خاک ها تجمع پیدا می کند.

آب شیرین مانند آب باران از بهترین عوامل کم کننده یا برطرف کننده شوری خاک است و در این مناطق بارندگی کم است. امروزه تقریبا در حدود 6 میلیون هکتار از زمین های کشاورزی به دلیل تجمع املاح و شوری غیر قابل کشت شده و به بیابان تبدیل شده است. افزایش این بیابان ها را اصطلاحا بیابان زایی میگویند و تخمین زده می شود که در حدود 27 میلیون هکتار از اراضی ایران ( در حدود 17 درصد) تحت تنش شوری می باشد. بنابرین اصلاح خاک شور با هیومیک اسید و کشاورزی اصولی در ایران با شرایط پیش آمده اهمیت زیادی دارد و باید به آن توجه ویژه ای شود.

تاثیرات شوری خاک بر گیاهان

• کاهش یا توقف رشد ریشه
• کاهش یا توقف جذب عناصر مورد نیاز گیاه توسط ریشه
• کاهش مقاومت گیاه در برابر آفات و بیماری ها
• کاهش رشد و بازدهی گیاه
• فرسایش و از بین رفتن بافت خاک

تشخیص شوری خاک و اصلاح خاک شور با هیومیک اسید.

تشخیص شوری خاک با استفاده از هدایت الکتیریکی انجام می شود که به آن EC می گویند و میزان نمک موجود در خاک را اندازه گیری می کند. واحد اندازه گیری شوری خاک دسی زیمنس بر متر ( ds/m) یا میلی موس بر سانتی متر (mmoh/cm) است. میزان شوری خاک را می توان از طریق دستگاه های دسی متر یا انجام آزمایش در آزمایشگاه های خاک اندازه گیری کرد. بر اساس میزان به دست امده  EC خاک مزرعه را می توان به چندین دسته طبقه بندی کرد.

• خاک غیر شور: هدایت الکتیریکی در این خاک ها کمتر از 4 میلی موس بر سانتی متر است که برای کاشت اکثر گیاهان مناسب می باشد.
• خاک با شوری کم: هدایت الکتیریکی در این دسته 4 تا 8 میلی موس بر سانتی متر است که برای گیاهان حساس به شوری مناسب نمی باشد.
• خاک با شوری متوسط: هدایت الکتیریکی در این دسته 8 تا 16 میلی موس بر سانتی متر است و باعث کاهش محصول در اکثر گیاهان می شود.
• خاک با شوری زیاد: هدایت الکتیریکی در این دسته 16 تا 32 میلی موس بر سانتی متر است و فقط گیاهان مقاوم و سازگار با شوری قادر به رشد در این نوع خاک ها هستند.
• خاک با شوری خیلی زیاد: هدایت الکتیریکی در این دسته بیشتر از 32 هزار میلی موس بر سانتی متر است و برای کاشت اکثر گیاهان حتی گیاهان مزوفیت نیز مناسب نیستند و باعث کاهش محصول می شوند.

از خاک های شماره 2 تا 5 تقریبا در گروه خاک های شور دسته بندی می شوند و  اصلاح خاک شور با هیومیک اسید برای این موارد توصیه می شود.

بعضی از درختان مانند پسته، برخی از ارقام انار و اقاقیا یا بعضی گیاهان مانند کوشیا، گلرنگ، جو، ارزن، سورگوم، چغندر، اسفناج و … با شرایط شوری سازگار ترند.

عوامل موثر در شور شدن خاک

• آبیاری زمین با آب چاه
• خشکسالی
• آبیاری زمین با آب شور و نامناسب
• آبیاری زمین با روش های نادرست
• استفاده بیش از حد از کود های حیوانی و شیمیایی
• استفاده نادرست و غیر اصولی از انواع کود ها
• کاشت گیاهان نادرست به صورت پشت سر هم
• عدم زهکشی خاک
• هوازدگی سنگ های مادری
• نفوذ آب دریا در امتداد ساحل
• انتقال شن های مملو از نمک توسط باد
• حذف پوشش گیاهی
• پساب های صنعتی

انواع روش های اصلاح خاک شور

• آب شویی: بهترین روش اصلاح خاک‌ های شور، آب شویی خاک است. عمل آب شویی با آبی که دارای کیفیت مناسبی باشد انجام می ‌شود. به ‌این ‌ترتیب که زمین را به کرت هایی با ابعاد مناسب تقسیم و برای مدت نسبتاً طولانی (۲ تا ۶ ماه) خاک را غرقاب نگه می ‌دارند تا املاح موجود در سطح خاک شسته شده و به اعماق خاک بروند. نمک ‌هایی که به ‌این‌ ترتیب از سطح خاک به عمق می ‌روند، پس از مدتی مجدداً با صعود از لوله‌ های مویین به سطح خاک باز می ‌گردند، برای جلوگیری از این کار نیاز به زهکشی زمین است. در این خصوص لوله‌ های زهکش در فواصل و عمق مناسبی از زمین تعبیه ‌شده تا آب حاوی املاح از مزرعه خارج گردد.
• اصلاح خاک شور با گچ: به علت حلالیت خوب، قیمت کم و قابل ‌دسترس بودن، در اصلاح خاک شور سدیمی زیاد استفاده می ‌شود. گچ به دو صورت معدنی و تولید کارخانجات کود های فسفاته وجود دارد. سرعت حلالیت گچ کارخانجات کود های فسفاته بیشتر از گچ معدنی می‌ باشد. گچ الک شده ریز در اصلاح خاک شور سدیمی دارای عملکرد بسیار خوبی است. گچ را در سطح خاک پخش کرده و با استفاده از شخم زدن یا دیسک زدن، با خاک مخلوط می‌ کنند. گچ مخلوط شده با لایه ۵۰ سانتی ‌متری خاک تاثیر بیشتری از گچ پخش ‌شده در سطح خاک عمل کرده و باعث کاهش بیشتر سدیم می ‌شود.
• اصلاح خاک شور با کلرید کلسیم: کلرید کلسیم به علت حلالیت زیاد نسبت به گچ بازدهی بیشتری دارد و به علت شستشوی سریع کلرید کلسیم و کاهش غلظت املاح در خاک‌ های غیر آهکی، بعد از اصلاح خاک شور سدیمی، می ‌تواند باعث تشکیل سله شود. پس بهتر است ترکیبی از کلرید کلسیم و گچ با هم استفاده شود که هم باعث تسریع در اصلاح خاک می ‌شود و هم بازدهی بیشتری دارد.
• اصلاح خاک شور با گوگرد: گوگرد هم پس از اکسیده شدن تولید اسید سولفوریک نموده ولی به دلیل تولید غبار بهتر است آن را به صورت محلولی مرکب از آب و گوگرد (۵۵ تا ۶۰ درصد گوگرد) به زمین داده شود و یا از گوگرد دانه ‌ای استفاده کنید. اسید و گوگرد می ‌تواند pH خاک را در ناحیه رشد ریشه گیاهان کاهش دهد و قابلیت جذب از فسفر، روی، منگنز و آهن را برای گیاهان افزایش دهد. جهت تهیه و خرید گوگرد می ‌توانید با ما تماس بگیرید.

اصلاح خاک شور با هیومیک اسید

یکی از راحت ترین ، بهترین و حتی اقتصادی ترین روش های کاهنده ی شوری خاک مصرف کود های موثر است.  ابتدا به نحوه عملکرد اسید هیومیک در رفع شوری خاک می پردازیم که به طرق مختلف خاک شور را اصلاح می نماید:

• با توجه به قدرت بالای اسید هیومیک در تجزیه ترکیبات آلی نظیر سدیم کلرید یا نمک، این ماده به عناصر سازنده خود یعنی کلر و سدیم تجزیه شده و توسط اسید هیومیک جذب می شوند؛ در نتیجه نمک کمتری به درون ریشه و خاک نفوذ می نماید. هم چنین از آنجا که هیومیک اسید دارای بار منفی است، تمایل شدیدی به جذب سدیم کلرید با بار مثبت دارد و آن را به خوبی حل می نماید؛ در نهایت غلظت نمک در خاک پایین می آید. این عملکرد در اصلاح خاک شور با هیومیک اسید تاثیر بسیاری دارد.
• روش دیگر اصلاح خاک شور با هیومیک اسید کمک به رشد ریشه و افزایش قطر لوله های مویین می باشد که طی آن حرکت نمک به سمت اندام های مصرف کننده کند می شود.
• و سومین روش اصلاح خاک شور با هیومیک اسید حفظ میزان رطوبت اطراف خاک و کاهش شوری خاک از این طریق است.

خرید بهترین کودهای هیومیک اسید

اولین قدم در اقدام به اصلاح خاک شور با هیومیک اسید، خرید کود هیومیک اسید با کیفیت و مرغوب است. تشخیص کود با کیفیت و خرید آن دغدغه بسیاری از کشاورزان و باغدارانی است که نگران سلامت و کیفیت محصول خود هستند. کود های بسیار متنوعی در بازار کودی ایران و جهان وجود دارد که شرکت های مختلف تولید کننده کود آنها را تولید و عرضه می کنند. شرکت آرمان بذر سپاهان یکی از شرکت های تولید کننده و وارد کننده ی انواع کود های هیومیک اسید در ایران است که با داشتن ده ها سال تجربه جز بهترین شرکت ها در این حوزه محسوب می شود.

این شرکت بهترین و باکیفیت ترین کود های هیومیک اسید را در انواع مختلف با کیفیت فوق العاده به دست مصرف کننده می دهد. از انواع محصولات کودی هیومیک اسید شرکت آرمان بذر سپاهان می توان به کود هومی استار، هوماکینگ مایع و پودری، ایگل، آراز و هومی پلاس اشاره کرد که بسته بندی و درصد هیومیک آنها متفاوت است. برای خرید و مشاوره رایگان می توانید با ما تماس بگیرید و یا به نمایندگی های فعال شرکت آرمان بذر سپاهان در سرتاسر ایران مراجعه کنید.

نویسنده: مهندس نیلوفر مسیبی، کارشناس ارشد گیاهپزشکی