آموزش کامل نحوه کاشت نخود

کاشت نخود از قدیم الایام در سرتاسر دنیا انجام میشده. نُخود یا نَخود (نام علمی: Cicer arietinum) از دانه‌ های خوراکی (حبوبات) است. نخود مسن ترین عضو خانواده حبوبات است که با هفت هزار سال سن هنوز بسیار طرفدار دارد. مراحل کاشت، داشت و برداشت نخود در مقایسه با دیگر حبوبات بسیار آسان است. نخود سرشار از پروتئین است. نخود انواع مختلفی دارد که هرکدام از آنها در غذا، آجیل و خام استفاده می گردند. در این مطلب همراه آرمان بذر سپاهان باشید.

گیاهشناسی نخود

گیاه نخود، گیاهی یکساله و بوته ‌ای کوتاه از خانواده حبوبات است که بلندی بوته آن به حدود ۳۰ تا 50 سانتی ‌متر می ‌رسد. ساقه این گیاه پوشیده از تارهای غده ‌ای است.

ساقه ها نازک، برگ‌ های ریز آن مرکب از ۱۳ تا ۱۷ برگچه کوچک و دندانه‌ دار و گل ‌ها سپید می‌ باشد. گل های نخود به صورت تکی و بر روی دمگل نسبتا بلندی رویش می کنند. رنگ گل های نخود سفید، آبی یا بنفش است که هر گل دارای کاسه ای بلند و باریک است که حاوی یک تخمدان و ده پرچم به شکل دیادلفوس هست. ریشه های گیاه نخود منشعب است و به راحتی تا عمق زیادی در خاک نفوذ می کند.

زمان کاشت نخود

در اقلیم مناطق مرکزی ایران که آب و هوایی معتدل و گرمسیری دارد برای نخود دو زمان کاشت در نظر گرفته شده است. یک زمان در بهار و دیگری در پاییز است. کاشت نخود در بهار از اواخر بهمن تا اواخر فرروردین ادامه دارد. در این زمان بیشتر از ارقام نخود آجیلی ( لبلبی) کاشت می کنند. مناطقی مانند بوکان، نقده و هشترود از مناطق اصلی کاشت نخود بهاره هستند. نخود را در فصل بهار به صورت دیم نیز می توانند کاشت کنند که در این نوع کاشت مصرف آب بسیار کاهش می یابد و با شرایط کم آبی اخیر بسیار سازگار است.

نخود بهاره که از ارقام آجیلی باشد قیمت بیشتری در مقایسه با انواع نخود معمولی دارد و کاشت آن از لحاظ اقتصادی به صرفه تر است. نخود آجیلی برای صادرات نیز طرفداران بیشتری دارد. نخود معمولی که در پخت و پز و غذا استفاده می گردد معمولا در فصل پاییز کاشت میگردد. کاشت پاییزه ی نخود از آبان تا آذر انجام می شود. نخود آبگوشتی و نخود چگینی دو رقم پرطرفدار در کشت پاییزه ی نخود است. کاشت این نوع نخود در کرمانشاه و لرستان بیشتر انجام می شود.

نحوه ی کاشت نخود

قبل از کاشت نخود باید زمین مورد نظر را برای کشت محصول آماده کرد. اصلی ترین روش آماده سازی زمین با شخم خاک و برگرداندن خاک به وسیله ی گاو آهن انجام می شود. عمق شخم 10 تا 12 سانتی متر باشد. این کار به دلیل افزایش ظرفیت نگهداشت آب در خاک و بهبود بافت خاک انجام می گیرد. مناسب ترین خاک برای کاشت نخود خاک لومی است. این نوع خاک ترکیبی از شن و ماسه است و بافتی نرم و متوسط دارد. در خاک های لومی آهک وجود دارد و وجود آن برای گیاه نخود لازم است و مشکلی ندارد. خاک هایی که بافت بسیار سنگینی دارند چون اجازه ی گسترش ریشه را به گیاه نخود نمی دهند برای کاشت این محصول مناسب نیستند.

به منظور اصلاح بافت سفت خاک بهتر است از شن شیرین مخلوط با خاک استفاده کنید و آن را با خاک مخلوط کرده و شخم بزنید. همچنین اگر خاکی دارای املاح زیادی است و به اصطلاح درصد شوری زیادی دارد نیز برای کاشت نخود مناسب نمی باشد. به منظور بهبود بافت شور خاک می توان از انواع کود های ضد شوری استفاده کرد. همچنین مزرعه ی تحت کاشت نخود باید عاری از علف هرز باشد چرا که این علف های هرز باعث کاهش انرژی گیاه نخود می شود و این گیاه دفاع قوی ای در برابر علف های هرز ندارد. عدم استفاده از کود های حیوانی می تواند میزان علف های هرز را کاهش دهد. به جای کود حیوانی می توان از کود مایع مرغی تانسو استفاده کرد. نهایتا برای از بین بردن علف های هرز می توان آنها را با دست و بوسیله ی کارگر حذف کرد و یا اینکه از سموم علف کش استفاده کرد.

آب و هوای مورد نیاز برای کاشت نخود

گیاه نخود معمولا در آب و هوای سرد تا معتدل کاشت می شود و نیاز زیادی به رطوبت ندارد. کشاورزان بذر نخود را در روز های ابتدایی فصل بهار و در صورتی که دمای خاک کمتر از پنج درجه سانتی گراد نباشند می کارند. مناسب ترین دما در روز ، ۳۵ درجه و در شب ۱۴ تا ۱۵ درجه سانتی گراد می باشد. همچنین باید بیان کرد که نخود یک گیاه روز بلند است، یعنی طول روز و درجه حرارت تاریخ گل دهی را مشخص می کند. هوای ابری و رطوبت بالا سبب کاهش ذخیره بذر می شوند. میان تعداد شاخه های فرعی و عملکرد گیاه رابطه مستقیم وجود دارد. تراکم بوته نخود در واحد سطح تعداد شاخه های فرعی گیاه و غلاف های آن را کنترل می کند .

آبیاری نخود

آبیاری گیاه نخود بسته به شرایط آبیاری هر منطقه متفاوت است. آبیاری گیاه نخود زمانی انجام می شود که گیاه تشنه شده و زمین خشک می شود. کم آبی و همچنین آبیاری بیش از حد، هر دو باعث آسیب زدن به محصول نخود می شود.  گیاه نخود بین ۱۱۰ تا ۲۴۰ میلی لیتر آب مصرف می کند تا حدود ۹۰۰ تا ۳۰۰۰ کیلو گرم در هکتار بذر تولید کند .  گیاه نخود می تواند آب را از اعماق بیشتر از ۱۵۰ سانتی متر خاک جذب کند اما بهترین جذب آب گیاه نخود ،  از عمق ۶۰ سانتی متری خاک که بیشتر ریشه ها در آن منطقه قرار دارند انجام می شود.

برداشت نخود

هنگامی که برگ های پایینی نخود شروع به زرد شدن می کنند باید آبیاری را قطع کنید چرا که در صورت ادامه ی آبیاری گیاه به سمت گلدهی و تولید مثل می رود. گیاه نخود رشد نا محدودی دارد و این مسئله تولید یکنواخت و برداشت را دچار مشکل می کند. گزارشات تجربی نشان می دهد که بهترین زمان برداشت نخود زمانی است که زیر دندان بشکند اما له نشود. هرچه دانه های نخود بزرگتر می شوند، سفت تر می شوند. برداشت نخود با کمباین صورت می گیرد و پس از اینکه رطوبت آن به کمتر از 16 درصد رسید به انبار منتقل می شود. خشک کردن نخود با استفاده از مواد شیمیایی خاصی انجام می گیرد.

تغذیه گیاه نخود

نخود از اصلی ترین گیاهان لگوم است که قابلیت تثبیت نیتروژن هوا را در خاک دارد. به سبب اهميت تثبيت زيستي نيتروژن توسط لگوم ها در سيستم هاي زراعي، مطالعات زيادي بر اين گياهان در جهان و ايران متمركز شده اند و اكثر آنها به همزيستي ريزوبيومي با ريشه اين گياهان توجه خاصي داشته اند. نخود نيز مانند ساير گياهان لگوم با ريزوبيومها همزيستي دارد. ریزوبیوم ها باکتری هایی هستند که در خاک زندگی می کنند. این باکتری ها می توانند در گیاهان خانواده بقولات مانند نخود ایجاد ندول یا گره های ریشه ای کنند .

ارگانیسم هایی که زندگی آزاد دارند قادر به تثبیت ازت نیستند . باکتری همزیست تثبیت کننده ی ازت نقش مهم تری در رشد گیاهان و تولید مثل محصول بازی می کنند . در رابطه ی همزیستی ، دو موجود متعلق به دو گونه مختلف با یکدیگر زندگی کرده و هر یک از دیگری بهره مند می گردد. این باکتری ها با نفوذ داخل ریشه از طریق گره های ایجاد شده روی آن می توانند نیتروژن موجود در جو را تثبیت کرده و به فرم قابل مصرف توسط گیاهان تبدیل کنند. این باکتری ها بیماری زایی ندارند و با این کار می توانند خاک را تقویت کنند و برای کاشت بعدی که بعد از نخود داخل زمین انجام می گردد، نیتروژن مصرفی را تامین کنند. مقدار نیتروژن، فسفر و پتاسيم كه در نخود انباشته مي شوند، عموما با ماده خشك گياه مرتبط است.

جذب كل نیتروژن توسط نخود در هر هكتار 60 تا 200  كيلوگرم است. بر اساس مطالعات موجود مصرف مقداري ازت براي شروع رشد گياه، در تحريك رشد و افزايش عملكرد در خاك هاي شني و لومي- شني مؤثر است. در گياه نخود تا زماني كه گياه وارد مرحله گلدهي مي شود، در كرت هايي كه كود ازته دريافت نكرده اند علائم كمبود ازت و تشكيل نشدن گره مشهود است، به طوري كه برگهاي مسن تر زود پير ميشوند. در مناطقی که نخود به صورت دیم کاشت می شود، در اثر وقوع خشکی و تنش کم آبی ، تثبیت نیتروژن با اختلال مواجه می گردد و بازده محصول کم می شود.

برنامه کامل تغذیه ای نخود: