علائم خفگی ریشه گیاه چیست؟

هنگامی که ریشه ها قادر به تامین اکسیژن خود نباشند، خفه شده و پوسیدگی ریشه اتفاق می افتد. این شرایط به دلایل مختلفی اتفاق می افتد و قارچ های مختلف باعث بیماری پوسیدگی ریشه می گردد. عارضه این بیماری می تواند شبیه به مشکلات دیگر گیاه باشد و تشخیص را سخت کند.

علائم خفگی ریشه گیاه

برگ های زرد: چنانچه ریشه گیاه سالم و قوی باشد، گیاه قادر است مواد مغذی و آب را به بخش های مختلف گیاهان توزیع کند. گیاهان در واکنش به کمبود آب و غذا دچار مشکل می شوند. اگر برگ های گیاهان شروع به زرد شدن کردند، ممکن است از علائم خفگی ریشه گیاه باشد. عوامل مختلفی همچون کمبود آب و مواد مغذی، تغییر ناگهانی دما، نور ضعیف، آفات یا تعویض گلدان همگی می توانند در زرد شدن گیاه نقش داشته باشند.

لکه های سیاه تا قهوه ای روی برگ: هنگامی که ریشه های گیاه کارکرد خود را از دست می دهد، لکه هایی قهوه ای یا سیاه بر روی برگ ها ظاهر می شود. متأسفانه، اگر اطراف لکه‌های سیاه زرد شده باشد، گیاه تنها یک قدم با مرگ فاصله دارد. هنگامی که متوجه این تغییرات شدید، باید فوراً شروع به نجات گیاه خود کنید، مگر اینکه خیلی دیر شده باشد.

پژمرده شدن: وقتی صحبت از پژمردگی گیاه می شود ذهن ها به طرف کم آبی یا درجه حرارت بالا می رود. اما علائم خفگی ریشه گیاه از طریق پژمردگی نیز قابل تشخیص است. زیرا ریشه ها در صورت آسیب دیدن یا از کار افتادن نمی تواند برگ های گیاه را تغذیه و آب مورد نیاز گیاه را تامین کند. ساده ترین روش برای تعیین اینکه آیا گیاه شما به آب نیاز دارد یا از قبل آب زیادی دارد، بررسی رنگ خاک و همچنین فرو بردن انگشتان در خاک برای تشخیص رطوبت خاک است.

توقف رشد: گیاهان سرعت رشد متفاوتی دارند. برخی از گونه های گیاهان، سرعت رشد کمتری دارند، بنابراین اگر گیاه شما کندتر رشد می کند، ابتدا سرعت رشد آن را در نظر بگیرید. ولی اگر گیاهی دارید که رشد سریع دارد و مدتی است رشد آن متوقف شده، باید ریشه را بررسی کنید. اگرچه عوامل دیگری نیز باعث کاهش رشد می شود و همیشه نشان دهنده مشکل ریشه نیست. اکثر گیاهان آپارتمانی با نزدیک شدن به زمستان به خواب زمستانی می روند. در نظر داشته باشید که گیاهان پس از رشد فعال به این دوره استراحت نیاز دارند. گیاهان آپارتمانی در فصل زمستان به آب یا مواد مغذی زیادی نیاز ندارند. اما مشکل زمانی است که در طول فصل رشد، رشد گیاه شما به دلایل مختلف متوقف شود. اگر می‌خواهید بفهمید چه مشکلی دارد و چرا به سرعت رشد نمی‌کند، باید گیاه خود را به دقت بررسی کنید و فصل را در نظر بگیرید.

تغییر رنگ ریشه: عموما رنگ و ساختار ریشه های سالم با بیمار متفاوت است. به نظر می رسد ریشه های سالم به رنگ روشن و عمدتاً سفید مایل به خاکستری و ریشه های بیمار تیره و معمولاً قهوه ای یا سیاه هستند. علاوه بر این، ریشه ها بیمار نازک تر خواهند شد.

خاک و گیاه با بوی نامطبوع: چنانچه بوی بد از گیاه و خاک به مشام شما می رسد باید ریشه گیاه را بررسی کنید. ریشه های له شده با بوی نامطبوع از علائم خفگی ریشه گیاه است. علاوه بر این، شما متوجه کپک روی سطح خاک خواهید شد که نشانه ای از پوسیدگی ریشه است.

ساقه سیاه یا قهوه ای: اگر ساقه‌ها سیاه یا قهوه‌ای شوند و در تماس با آن‌ها متوجه نرم بودن آن بشویم، بیماری در مرحله نهایی است. وقتی ریشه ها خفه می شوند، بنابراین ساقه ها آب یا مواد مغذی را دریافت نمی کنند و درنهایت قهوه ای یا سیاه می شوند. متأسفانه، زمانی که این اتفاق می افتد، گیاه شما به احتمال زیاد می میرد.

بیشتر بخوانید: گیاهانی که در خاک اسیدی رشد می کنند

چه عواملی علائم خفگی ریشه گیاه را ایجاد می کنند و چگونه مانع از آن شویم؟

شایع ترین علت این بیماری عمدتاً مربوط به آبیاری بیش از حد است، زیرا رطوبت بیش از حد در خاک باعث جذب قارچ های ریشه خوار می شود. گاه گیاهان دیر به دیر و سپس به مقدار زیاد آبیاری می شود در نتیجه ریشه ها دچار شوک شده و بیشتر مستعد بیماری می شوند. بهتر است نیاز آبی گیاه های خود را بشناسیم و متناسب با هر گیاه آبیاری لازم صورت پذیرد. اندازه گلدان از دیگر عوامل پوسیدگی است. همه ما می دانیم که گلدان های کوچک از گسترش ریشه گیاه جلوگیری می کنند، اما گلدان های بزرگ نیز ممکن است باعث خفگی ریشه گیاه شود.

برخی فکر می کنند که خاک بیشتر در اطراف ریشه ها به گیاهان ما کمک می کند تا ریشه های بزرگتر و قوی تری داشته باشند. اما متاسفانه اینطور نیست. اگر به گیاهانی که در گلدان های بزرگتر کاشته شده مقدار زیادی آب بریزیم، ریشه ها در آب زیاد قرار می گیرند و پوسیدگی ریشه اتفاق می افتد. پس گلدان متناسب انتخاب کنید. از دیگر عواملی که منجر به پوسیدگی ریشه می شود زهکشی و هوادهی ضعیف خاک است. ایجاد سوراخ در انتهای گلدان ها و یا ترکیب مناسبی از خاک به زهکشی مناسب خاک کمک می کند. خاک متخلخل و دارای زهکشی خوب به گیاه کمک می کند تا از شر آب اضافی خلاص شود. عفونت قارچی حاصل از Phytophthora، Pythium، Fusarium، Rhizoctonia، Botrytis و Alternaria که پس از غرقابی ایجاد می شود عامل پوسیدگی ریشه است. یکی از کارهای ضروری که برای حفظ یک گیاه سالم باید انجام دهید، کوددهی است. اما گیاهان برنامه کوددهی خاصی دارند و اگر برنامه را رعایت نکنید ممکن است منجر به خفگی ریشه شود.

چگونه خفگی ریشه گیاه را درمان کنیم؟

اولین کاری که باید انجام دهید این است که گیاه آلوده را از ظرف خارج کنید و اگر در باغ هستید اطراف گیاه را حفر کنید تا زمانی که ریشه کاملاً در معرض دید قرار گیرد. سپس ریشه های پوسیده را قطع کرده و ریشه های سالم را در پراکسید هیدروژن غوطه ور کنیم تا  از گسترش این بیماری خطرناک جلوگیری کنیم. قارچ کش ها نیز در این مرحله مفید هستند. بهتر است خاک گلدان را عوض کنید. سپس برگ های زرد و قهوه ای و دارای لکه قهوه ای را حذف کنید.

نویسنده: پریسا عبدلی دکتری گیاه پزشکی