راهنمای جامع نحوه کاشت پنبه

اهمیت کاشت پنبه

پنبه از گیاهان زراعی پر طرفداری است که از آن در صنعت نساجی استفاده زیادی می شود. الیاف مورد نیاز در 21% از صنایع پوشاک جهان توسط پنبه تامین شده و کشورهایی نظیر هند، چین، آمریکا، پاکستان، ازبکستان، ترکیه و استرالیا از بزرگترین تولیدکنندگان این محصول هستند. بر طبق گزارش سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران در سال 98، سطح زیر کشت پنبه در ایران حدود 80 تا 82 هزار هکتار است. در این مطلب همراه آرمان بذر سپاهان باشید.

استان ‌های فارس، گلستان، خراسان و اردبیل، مهم‌ ترین تولید کنندگان پنبه آبی و استان‌ های گلستان، مازندران و خراسان مهم‌ ترین تولیدکنندگان پنبه دیم در کشور به شمار می‌آیند. مطابق با آمار، نمودار مساحت زمین ‌های زیر کشت پنبه در بازه زمانی شصت ساله تغییر چندانی نکرده ‌اند، اما میزان محصول برداشتی از آن ها در همین بازه زمانی دارای نرخ افزایشی بوده است که نشان ‌دهنده پاسخ مثبت این محصول نسبت به روش‌های آبیاری نوین می ‌باشد. بذر پنبه بعد از سویا و آفتابگردان، سومین بذر روغنی است.

ازین لحاظ کاشت پنبه علاوه بر تامین الیاف، جهت تولید روغن نیز هست. همچنین  از پنبه می توان در تغذیه دام به عنوان علوفه استفاده کرد چرا که درصد پروتئین پنبه بسیار زیاد است. کاشت پنبه و فرایند تبدیل آن به محصولات مصرفی می تواند چرخ صنعت را نیز پر رونق کند و کارخانه های مختلفی مانند کارخانه نساجی، پنبه پاک کنی، روغن کشی، قالی بافی، ریسندگی، مبلمان سازی، پشم مصنوعی، بافندگی، تولید طناب، تهیه صابون، تهیه فیلم عکاسی، لاستیک سازی و … به نوعی به صورت مستقیم و غیر مستقیم درگیر هستند. این حجم زیاد صنایع باعث اشتغال زایی زیادی در سراسر کشور می شود و حدودا دو میلیون نفر به شکل مستقیم با این صنعت درگیر هستند و از این طریق کسب درامد و گذران زندگی می کنند.

ارقام متنوع پنبه

در کاشت پنبه دو نوع بذر مورد مصرف قرار می گیرد. یک نوع بذر های کرک دار و نوعی دیگر بدون کرک ( دلینته) هستند. کرک نه تنها بر کار دستگاه ردیف کار ایجاد اختلال می نماید بلکه در جذب آب دخالت نموده و جوانه زدن را به تأخیر می اندازد .برای کرک زدائی می توان از وسایل مکانیکی سانیده استفاده نمود .

اما مواد شیمیایی ماند اسید سولفوریک ( فرو بردن بذر در محلول ۱ نرمال اسید برای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه و سپس شستن کامل و خشک کردن بذر ) و یا قرار دادن پنبه دانه تحت تأثیر بخار اسید کلریدریک نتیجه بهتر و کامل تری می دهد و کرکها بهتر حذف می کند . رقم های پر طرفدار برای کاشت پنبه در ایران به ترتیب محبوبیت و استفاده شامل ارقام ورامین، ساحل، بختگان، مهر، گلستان، ارمغان، خرداد و سپید است. در سال های اخیر رقم هایی به کشاورزان معرفی شده است که این ارقام شامل خورشید، ساجدی، خرداد است.

دمای مورد نیاز برای کاشت پنبه

از زمان کاشت پنبه تا زمان برداشت محصول حدودا 150 تا 180 روز زمان نیاز است. این زمان برای مناطق آب و هوایی گرم و خشک است که آب و هوا ثابت و ماندگار باشد. چندین مرحله رشدی اصلی برای پنبه وجود دارد. مرحله اول جوانه زنی گیاهچه از داخل خاک است که حدودا 30 تا 35 روز بعد از کاشت بذر زمان می برد. مرحله دوم رشد رویشی گیاه است که که تا 70 و 80 روزگی گیاه ادامه پیدا می کند.

در مرحله ی رشدی گیاه پنبه، مرحله ی دیگری جریان پیدا می کند که در آن رشد زایشی انجام می گیرد و گل تشکیل می شود. مرحله ی گلدهی 120روز بعد از کاشت بذر ادامه پیدا می کند. در این مرحله گل ها می شکفند و تبدیل به غوزه ی پنبه می شوند. پس از رسیدن غوزه ها می توان محصول را برداشت کرد. درجه حرارت مورد نیاز برای کاشت پنبه دمایی بین 13 تا 15 درجه است که این دما برای رشد و جوانه زنی باید به حدود 22 درجه برسد. نهایت دمای قابل تحمل برای گیاه نیز باید در حدود 35 تا 45 درجه سانتی گراد باشد.

خاک مورد نیاز برای کاشت پنبه

پنبه را می توان در انواع خاک های مختلف کشت کرد. کاشت پنبه در خاک های شنی و رسی که حاصلخیز باشد نتیجه مطلوب و بهتری خواهد داشت. گیاه پنبه به پی اچ خاک حساس نیست و در پی اچ هایی در حدود 5 تا 10 کاشت می شود. پنبه را می توان از جمله گیاهان مقاوم به شوری به شمار آورد.

روش آبیاری مزارع پنبه

نیاز آبی پنبه بستگی به عواملی نظیر فصل رشد، آب و هوا، رقم کشت شده و اهداف تولید دارد که بین 700 تا 1200 میلی ‌متر متغیر است. طبق تحقیقات صورت پذیرفته استفاده از روش ‌های آبیاری مکانیزه نظیر آبیاری قطره ای می تواند بهره وری مصرف آب را تا 50 درصد افزایش دهد. روش آبیاری قطره ای که در شرایط آب و هوایی و مناطق مختلف جغرافیایی بررسی شده میزان مصرف آب را بین 410 تا 720 میلی متر و در دشت ‌های مرتفع که میزان تعریق و تبخیر آب بیشتر است به 560 تا 780 میلی‌ متر می‌رسد.

لازم به توضیح است که میزان مصرف آب ارتباط مستقیمی با راندمان تبخیر و تعرق آب در هر محیط جغرافیایی دارد. تنش های آبیاری در زمان های مختلف رشدی خسارت زیادی به میزان برداشت محصول می زند. آبیاری بیش از حد نیز می تواند خسارت زا باشد. آبیاری بیش از حد موجب ریزش غوزه ها و گل های پنبه شده و کاهش بهره وری را به همراه دارد. کاشت پنبه در مناطقی که خاک هایی با نفوذ پذیری زیاد دارند درست نیست چرا که در فصول گرم سال نیاز آبی بسیاری پیدا می کنند و مصرف آب زیاد و بازدهی کاهش می یابد.

آماده سازی زمین برای کاشت پنبه

برای آماده سازی زمین های کشاورزی، فاصله ی استاندارد بین کرت ها یک متر در نظر گرفته می شود. با کم کردن فاصله های بین کاشت تا نیم متر نیز می توان برداشت موفقیت آمیزی داشته باشید. با این حال می توان فاصله ی بین کرت ها را بین نیم تا یک متر نیز در نظر گرفت. در کشت های امروزی معمولا کرت بندی انجام نمی شود و کاشت پنبه در زمین های مسطح انجام می گیرد. در مساحت هاي بزرگ، سطح كرت ها را با ماله پـشت تراكتوري نيـز مي توان صاف كرد.

در برخي شرايط و مناطق ديگر كاشت پنبه بـه صورت جوي وپشته اي هم انجام مي گيرد. در اين حال اگر زمين ناهمواري زيادي نداشته باشد، نياز به انجام عمليات تـسطيح نیست. رايج ترين شكل زراعت پنبه در كشور ما كاشت رديفي وآبياري شياري است. در اين روش، بعد از نرم كردن خاك با ماشين هايي كـه به صورت مستقل و گاهي متصل به ديسك هستند، اقدام به هموار ويكنواخت كردن سطح مزرعه مي نمايند.

تراکم بوته ها در هر متر مربع باید حدودا بین 6 تا 20 عدد باشد. حتی می توان برای کاشت پنبه کرت بندی نیز انجام نداد و در زمین های صاف و هموار آن را کاشت کرد. شخم پاییزه با عمق 30 سانتی متر بهترین نوع شخم قبل از کاشت گیاه پنبه است. این عمل باعث نرم شدن خاک و افزایش ظرفیت نگهداشت رطوبت در خاک می گردد. خاك بستر كاشت پنبه بايد به گونه اي نرم گردد كه اتصال بذر بـه ذرات خاك و جذب آب و عناصر غذايي از محلول خاك به سهولت فراهم شود. گفته مي شود حدي از نرم كردن كه اندازه يك سوم ذرات خاك معادل قطر بذر پنبه (6 -3 ميليمتر) و مابقي به طور نسبتاً مساوي كوچكتر و بزرگتر از آن باشد، مطلوب است.

از اين رو، اغلب، با اجراي يك تا سه مرتبه ديسك اين هدف تامين مي شود . اما در خاك هاي سنگين، بعضاً چند مرتبه ديسك نياز است. در موقع نرم كردن بايد كلوخه هاي خاك كمي نم داشته باشند تا پاشيدگي ونرم شدن آنها راحت تر صورت پذيرد و از طرف ديگر، بايد بين نرم كردن و كاشت، بيش از 3-2 روز فاصله زماني واقع نشود.

عمق مناسب بذر برای کاشت پنبه

عمق کاشت بذر پنبه به عوامل زیادی بستگی دارد. یکی از این عوامل نوع و بافت خاک است. در خاک های سنگین که بافت خاک بسیار سفت است، بذر پنبه در عمق حدودا 3 سانتی متری کاشت می گردد. که این مقدار در مقایسه با خاک هایی با بافت سبک به 67 سانتی متر نیز می رسد.

عمق بذر در خاک های متوسط حدودا باید 40 سانتی متر باشد. کاشت بذر در کشت دیم این محصول باید در عمق بیشتری نسبت به کاشت آبیاری انجام شود. تحقیقات نشان می دهد. هرچه جوانه زنی سریع تر باشد، گیاه به دست آمده قوی تر و در مقابل شرایط نامساعد مقاوم تر است. دقت کنید؛ خروج بذر پنبه از خاک خیلی کند است. از این رو، باید عمل کاشت آن را به نحوی تنظیم کنید که هرچه زودتر جوانه زده، از خاک خارج گردد. تاخیر در خروج، باعث ضعف گیاه و کاهش تولید محصول می شود.

برنامه تغذیه ای برای پنبه

جدول زیر به منظور تغذیه و کوددهی پنبه تهیه شده است. این جدول صرفا پیشنهاد بوده و بهتر است قبل از کاشت پنبه ، خاک و آب مزرعه را مورد آزمایش قرار دهید. در صورت تمایل به کود های مختلف و استفاده آن برای زمین زراعی، قبل از اختلاط حتما با کارشناس مربوطه مشورت کنید. برای مشاوره و اطلاعات بیشتر در مورد میزان مصرف و زمان دقیق مصرف کود های پیشنهادی با ما در تماس باشید.