کود مخصوص جوانه زنی

جوانه زنی چیست؟

جوانه زنی یک فرآیند مهم در چرخه زندگی درختان است و برای رشد و توسعه آن ‌ها بسیار مهم است. در درختان میوه جوانه ‌ها به دو دسته تقسیم می ‌شوند جوانه ‌های رویشی و جوانه ‌های زایشی.

جوانه ‌های زایشی تبدیل به گل و میوه می‌ شوند و جوانه ‌های رویشی به رشد طولی شاخه ‌ها کمک می کنند. عملکرد این دو جوانه باید به طور متوازن و متعادل پیش رود در صورتی که جوان ‌های رویشی خیلی بیشتر از جوانه‌ های زایشی باشند باردهی درختان میوه کمتر می ‌شود و کیفیت میوه‌ ها و طعم آنها کاهش می ‌یابد. در واقع می ‌توان گفت رشد رویشی مخالف باردهی درختان میوه است.

از طرف دیگر اگر جوانه های زایشی خیلی بیشتر از جوانه‌ های رویشی باشند باردهی درختان میوه در همان سال خیلی زیاد می ‌شود اما این درختان در سال ‌های دیگر با کاهش شدید محصول مواجه خواهند شد. که به این اتفاق در اصطلاح سال آوری گفته می ‌شود. کود مخصوص جوانه زنی کودی است که تعداد جوانه های زایشی را در درختان افزایش می دهد و بازدهی محصول را در سال آینده افزایش می دهد. در این مطلب همراه آرمان بذر سپاهان باشید.

اهمیت کود مخصوص جوانه زنی

کود مخصوص جوانه زنی کودی است که عناصر مورد نیاز گیاهان مختلف از جمله درختان میوه را برای جوانه زنی بیشتر و بهتر در خود دارد و به گیاه کمک می کند تا جوانه ای قوی تر تولید کند و تعداد جوانه های تولید شده نیز افزایش یابد. جوانه های تولید شده در درختان منجر به تولید شکوفه و برگ می شود که جوانه های زایشی در نهایت تبدیل به شکوفه و میوه می شود. بنابرین افزایش جوانه زنی در درختان نهایتا به افزایش میوه دهی و باردهی منجر می شود.

جوانه زنی درختان فرایندی است که از زمان برداشت محصول برای سال بعد آغاز می شود. جوانه های زایشی و رویشی پس از برداشت محصول و در اواخر تابستان و اوایل پاییز تشکیل می شوند و تا بهار و آغاز فصل رشد در خواب می مانند. کود مخصوص جوانه زایی را می توان در پاییز و قبل از ریزش برگ ها و در بهار از زمان تورم جوانه ها استفاده کرد.

کود مخصوص جوانه زنی چیست؟

برای جوانه زنی درختان عناصر مختلفی نیاز است. نیتروژن، فسفر و پتاسیم سه عنصر پر مصرف برای جوانه زنی است. از بین این سه عنصر، عناصر فسفر و پتاسیم پر اهمیت تر است و برای افزایش جوانه زنی استفاده می شود. کود مخصوص جوانه زنی که دارای این دو عنصر باشد کود فسفیت پتاسیم یا مونو پتاسیم فسفات است که درصد بالایی فسفر و پتاسیم در خود دارد. برای تامین هر سه عنصر پر مصرف نیتروژن، فسفر و پتاسیم می توان از کود های NPK با فرمولاسیون 36-12-12 استفاده کرد.

نقش عنصر نیتروژن به عنوان کود مخصوص جوانه زنی

نتایج تحقیقات نشان می دهد به دنبال مصرف ازت و تجمع آمونیوم در شاخساره و جوانه ها، بیوسنتز پلی آمین ها و آرژنین افزایش یافته و چون این ترکیبات در تقسیم سلولی نقش دارند، در نتیجه افزایش تقسیم سلولی و در نهایت افزایش گل انگیزی برای سال آینده را به دنبال خواهد داشت.

ازت سبب تامین هیدرات کربن لازم برای جوانه های تازه تشکیل یافته می شود و از این جهت سال آوری در درختان میوه را کاهش می دهد. بطور مثال، ازت موجود در کود فروت ست موجب افزایش ٢ تا ۴ درصدی تشکیل میوه و افزایش رشد جوانه ها در درخت سیب شده است. کاربرد نیتروژن در پاییز در درختان سیب نتیجه بهتری در تشکیل میوه نسبت به کاربرد بهاره آن داشته است.

تاثیر کاربرد پاییزه ازت در طولانی کردن عمر تخمک و زمان تلقیح دانه گرده در بهار نتیجه ای ثابت شده است. مصرف کود های نیتروژن بالا در این زمان ممکن است سبب افزایش اندازه برگ در بهار سال بعد شود، اما مصرف بیش از اندازه آن، تحریک رشد رویشی و کاهش تشکیل میوه را به دنبال دارد. لازم به ذکر است که دادن نیتروژن در این مرحله تاثیر بسزایی بر مقاومت جوانه ها به سرما و زنده ماندن آنها در اوایل فصل رشد بعدی دارد.

نقش عنصر روی به عنوان کود مخصوص جوانه زنی

روی از جمله عناصری است که نقش فوق العاده مهمی در رشد و عملکرد درخت دارد. بیدار شدن به موقع جوانه های رویشی و زایشی از خواب زمستانه و گرده افشانی موفق، مهم ترین نقش این عنصر در درخت است. باغات مبتلا به کمبود روی دیرتر از باغات سالم از خواب بیدار می شوند، فاصله میانگره ها در درختان کوتاه شده و سرشاخه ها حالت جارویی پیدا می کنند.

در حالت کمبود خفیف و متوسط این عنصر، ضمن کوتاه شدن میانگره ها، حاشیه برگ ها موجی شکل می شود. آهکی بودن و واکنش بالای خاک ها در برخی مناطق، موجب تثبیت و غیرقابل استفاده شدن این عنصر در خاک و اندام های مختلف درخت می شود.  روی در تولید کلروفیل نقش دارد و موجب تسریع فعالیت های آنزیمی و فتوسنتز می شود.

نقش عنصر بور به عنوان کود مخصوص جوانه زنی

مطالعات نشان می دهد که به دنبال محلول پاشی در مرحله تورم جوانه ها، عنصر بور  از سایر اندام های درخت به سمت جوانه ها انتقال می یابد. در نتیجه غلظت این عنصر در این مرحله در جوانه ها چندین برابر حد معمولی باشد. بور عنصر کلیدی گرده افشانی و به عبارتی برداشت محصول است.

طول عمر دانه گرده و طول لوله گرده مستقیما به عنصر بور وابسته می باشد. در زمانی که کمبود خفیف است، به علت رشد ضعیف لوله گرده در خامه، تلقیح تخمک پس از گرده افشانی کاهش می یابد. در شرایطی که کمبود بور در باغ خیلی شدید باشد، خسارت این مرحله شبیه به خسارت سرمای شدید می باشد.

کمبود بور بیشتر در درون جوانه ها مهم است تا کمبود آن در خاک یا برگ. در اثر کمبود بور، پرچم ها رشد نکرده و دانه گرده تشکیل نمی شود و مادگی گل ها کوچک باقی می ماند. محلول پاشی بور پیش از باز شدن جوانه ها افزایش تشکیل میوه را به دنبال دارد. بنابراین توصیه می شود علاوه بر محلول پاشی پس از برداشت، در مرحله تورم جوانه ها اواخر اسفند ماه و یا اوایل بهار، محلول پاشی درختان میوه تکرار شود. کمبود بور سبب انبساط یا متلاشی شدن سریع لوله های گرده در حال رشد می شود.

در گل ها، بور جهت رشد لوله گرده مورد نیاز بوده و باید از طریق کلاله تامین شود. بطور مثال، پوکی مرحله اول پسته که در اواخر فروردین ماه رخ میدهد به علت کمبود عنصر بور می باشد. زیرا این عنصر در تکمیل رشد لوله گرده نقش اساسی دارد. مصرف به موقع کود بور سبب افزایش ظرفیت تولید پرچم و بقای دانه گرده می گردد. این عنصر بطور غیر مستقیم سبب افزایش قندها در شیره گل و جذابیت بیشتر آنها برای حشرات می شود.

نتیجه گیری

برای داشتن محصولی بهتر و تامین عناصر مورد نیاز برای تولید محصول بیشتر، بهتر است از کود مخصوص جوانه زنی استفاده کرد. بهترین زمان برای مصرف کود مخصوص جوانه زنی اوایل فصل پاییز و اواخر فصل زمستان است. در پاییز قبل از زرد شدن برگ ها و بعد از برداشت محصول و در اواخر زمستان در زمان تورم جوانه ها می توانید از کود فروت ست استفاده کنید. این کود به صورت محلول پاشی استفاده می شود و دارای عناصر روی، بور و نیتروژن است که در جوانه زایی و تقویت جوانه ها بسیار موثر هستند. همچنین از انواع کود مخصوص جوانه زنی مانند مونو آمونیوم فسفات، مونو پتاسیم فسفات و NPK12-12-36  به صورت آبیاری در پایان فصل رشد یعنی پاییز و آغاز فصل رشد یعنی بهار استفاده می شود.

نویسنده: مهندس نیلوفر مسیبی، کارشناس ارشد گیاهپزشکی