کاشت ذرت

ذرت با نام انگلیسی corn وامریکایی maize و اسم علمی zea mays از خانواده غلات poaceae و یکی از چهار غله عمده جهان بوده و بعد از گندم و برنج تولید آن در دنیا مقام سوم را داراست . نام این گیاه در زبان انگلیسی corn در فارسی بلال و در عربی ذرت است .ذرت از سازگار ترین و بی دردسر ترین محصولات زراعی محسوب می شود و استفاده زیادی در تغذیه انسان و دام در ساخت مواد مختلف دارد. در ایالات متحده ذرت مهم ترین غلات خوراکی به حساب می آید و مصرف آن در بعضی مناطق حتی از گندم نیز بیشتر است. علاوه بر مواردی که در بالا ذکر شد، ذرت برای تولید روغن، شیرین‌کننده (سیروپ)، نشاسته، الکل و اتانول نیز کاربرد دارد. ذرت مانند دیگر محصولات زراعی انواع مختلفی دارد اما در دو دسته ی کلی طبقه بندی می شود. اول ذرت دانه ‌ای که ما عموماً به عنوان خوراکی مصرف می ‌کنیم و ذرت علوفه‌ ای که برای خوراک دام و اهداف دیگر استفاده می ‌شود. به صورت کلی ذرت دانه ‌ای زمانی برداشت می ‌شود که دانه ‌های آن هنوز تازه و آبدار هستند، در حالی که ذرت علوفه ‌ای تا زمانی که دانه‌ ها خشک نشده‌ باشند برداشت نمی ‌شود. در ادامه مطلب همراه آرمان بذر سپاهان باشید.

گیاهشناسی ذرت

ذرت گیاهی است یک پایه (Monoique-Monoecious) بدین معنی که گلهای نر و ماده جدا از هم ولی بر روی یک پایه قرار دارند. گل های ماده ذرت از جوانه ای که در قاعده غلاف برگ وجود دارد تولید می شود. محور سنبلچه ای ذرت بعد از تکامل تبدیل به مغز بلال ( چوب محور بلال ) شده که روی محور بلال سنبلچه های متعددی بطور جفت قرار می گیرند که هر کدام دارای دو گل مونث می باشند. تاسل نام گل های نر گیاه ذرت و کرنل نام گل های ماده است. کرنل های ذرت شیرین، زرد، سفید، سیاه، قرمز و یا ترکیبی از رنگ ها می باشند. انواع مختلفی از ذرت ها ممکن است که حداقل دارای دو گوشه قابل برداشت باشند.

زمان مناسب برای کاشت ذرت

ذرت گیاهی است که در فصل تابستان و در آب و هوای گرم کاشت می شود. ذرت معمولا بعد از گذر سرمای بهاره و زمانی که دمای خاک حدودا 10 درجه سانتی گراد باشد کاشت می شود. کاشت ذرت در مناطق سرد تر باعث عدم جوانه زنی گیاهان می گردد. بارندگی های بیش از حد و رطوبت زیاد نیز باعث پوسیدگی بذر و عدم جوانه زایی می گردد. علاوه بر کاشت ذرت در فصل بهار می توان در مناطقی که آب و هوای گرم و معتدل دارند این محصول را در پاییز نیز کاشت کرد ولی باید توجه داشت که در این مناطق یخبندانی در پاییز و زمستان اتفاق نیفتد. برای مثال بهترین زمان کشت ذرت در خوزستان و کرمان از ۲۵ تیر تا ۱۰ مرداد است، زیرا محصول قادر به استفاده کامل از فصل رشد خواهد بود.

خاک مناسب برای کاشت ذرت

آماده کردن خاک مناسب معمولا دو تا سه هفته قبل از کاشت ذرت انجام می گیرد. خاک باید قبل از کاشت ذرت آماده و یکدست شود و بهتر است با عمق 15 تا 20 سانتی متر خاک شخم زده شود. در صورتی که خاک مزرعه غنی نباشد بهتر است که خاک را با کود حیوانی مخلوط کرده و سپس سطح زمین را صاف کنید. خاک مناسب برای کاشت ذرت خاک هایی شنی با زهکشی زیاد است چرا که آبیاری به نسبت زیاد این مزارع نباید باعث پوسیدگی ریشه و طوقه شود.

روش کاشت ذرت

ذرت به چندین روش کاشت می شود:

• کاشت ردیفی: در کشت ردیفی مشکل سله شکنی وجود ندارد و معمولا در مساحت های زیاد و کاشت مکانیزه از این روش استفاده می شود. در این روش بذر در ردیف های موازی با فاصله معین بوسیله ی ردیف کار ذرت کاشت می شود. آبیاری مزرعه در روش ردفی به صورت جوی و پشته انجام می شود.
• کاشت کرتی: در کشاورزی سنتی از این روش بیشتر استفاده می شود. مزارع ذرت را پس از تسطیح کردن به وسیله دندانه یا دیسک به کرت های مختلف تقسیم بندی می شود و توسط کارگر بذر پاشی انجام می گیرد. آبیاری در این روش به روش غرقابی است .

تأمین رطوبت :

• خشکه کاری: خشکه کاری وقتی صورت می‌ گیرد که زمان کشت ذرت در حال سپری شدن می‌ باشد زیرا آبیاری قبل از کشت و صبر برای گاو رو شدن زمین وقت لازم دارد لذا در چنین مواردی زمین را کشت کرده و متعاقبش آبیاری می ‌کنند در این روش چون خطر سله بسنتی خاک و احیاناً شسته شدن خاک و انتقال بذر را نقاط بلند مزرعه به قسمتهای پشت ‌تر وجود دارد و لازم است که زمین قبل از کشت کاملاً تسطیح شود حتی المقدور کشت به صورت ردیفی انجام شود تا با مثال مذکور برخورد کمتری شود .
• نم کاری: نم کاری یا هیرم کاری در بهار حدود ۱۰ روز قبل از کشت مقدار زیادی آب به زمین می ‌دهد که تا عمق ۲ متری زمین بستر نم شود و بعد از گاورو شدن زمین با عملیات دیسک سبکی علفهای هرز را زیر خاک کرده و سپس اقدام به کشت ذرت می ‌کنند بذر های کاشته شوند از رطوبت موجود در خاک استفاده کرده و یکنواخت سبز می‌شوند و چون بالا فاصله بعد از کشت آبیاری نمی ‌شوند خطر سله بستن خاک رشته شدن بذر پیش نمی ‌آید .

تفاوت انواع ذرت

• ذرتی که به صورت بلال یا کنسرو مصرف می شود و کاربرد خوراکی دارد را ذرت شیرین می نامند. این مدل از انواع ذرت دارای دانه های نرم تر و شیرین تر است.
• ذرت دندانی نیز گونه ای از انواع ذرت است که در خوراک حیوانات و یا ساخت بعضی از غذاهای مورد مصرف انسان ها کاربرد دارد.
• ذرت هندی یا بلوری نیز گونه ای از ذرت است که دانه های رنگی دارد و بیشتر جنبه تزئینی دارد.
• نهایتا ذرت دامی که در ایران مصرف بسیار زیادی دارد و می توان آن را به صورت بلال نیز مصرف کرد.

انواع ذرت

اصولا ذرت یک گونه است ولی از ارقام و واریته های متفاوتی تشکیل شده است :

– ذرت دندان اسبی (Zea mays var. indentata)

– ذرت بلوری (Zea mays var. indurata)

– ذرت آردی (Zea mays var. amyalcea)

– ذرت پاپ کورن (Zea mays var. everta)

– ذرت غلاف دار (Zea mays ver. tunicate)

– ذرت مومی (Zea mays var. ceratina)

– ذرت شیرین (Zea mays var. saccharata)

برنامه کودی کاشت ذرت

در کاشت ذرت مانند دیگر گیاهان زراعی کود شیمیایی تاثیر بسزایی دارد. عناصر ضروری برای ذرت در درجه اول نیتروژن و پس از آن کلسیم، فسفر، پتاسیم و … است. استفاده از کود های نیتروژن دار در افزایش میزان پروتئین دانه ذرت، تأثیر دارد. البته مصرف بیش از حد این نوع کود می تواند سبب دیر رسی، نازک و دراز شدن فوق العاده ی ساقه گیاه و همچنین مصرف زیاد آب توسط گیاه شود. کمبود نیتروژن با کوچکی و ضعیف بودن بوته ها و زردی برگ ها همراه است. یکی دیگر از کمبود های شایع در کاشت ذرت، کمبود فسفر است. کمبود فسفر باعث بنفش شدن طوقه، ساقه و برگ های ذرت می شود. مصرف کود فسفر بالا باعث برطرف شدن این کمبود و وزن گیری بیشتر و بهتر گیاهان می شود. کلسیم نیز به منظور ضخیم شدن ساقه ، قطر گرفتن و استحکام آن می گردد.

این جدول صرفا پیشنهاد بوده و برای داشتن برنامه تغذیه ای دقیق تر بهتر است خاک مزرعه را قبل از کاشت آزمایش کنید.

نویسنده: مهندس نیلوفر مسیبی، کارشناس ارشد گیاهپزشکی